مهم‌ترین هدف از پوشیدن لباس مخصوص (روپوش) در محیط‌های درمانی، داشتن امنیت بدنی در مقابل خطرات احتمالی و آلودگی است. دراین مطلب می‌خواهیم درباره‌ی شان یا لباس بیمار که یکی از انواع لباس بیمارستانی می‌باشد و مزایای آن و انواع آن بپردازیم.
تعریف شان جراحی بیمار
در بیمارستان‌ها در بخش جراحی، از پارچه‌های بیمارستانی به نام شان استفاده می‌شود. در واقع، شان به لباسی گفته می‌شود که از آن برای بیمار استفاده می‌کنند. این لباس بیمار ، با توجه به قسمتی که بدن بیمار می‌خواهد جراحی شود، تهیه می‌شود. در شان‌ها فضای بازی را برای قسمتی که قرار است مورد جراحی قرار گیرد، در نظر می‌گیرند. شان به عنوان یک جدا کننده عمل می‌کند، یعنی بدن بیمار را از قسمت‌هایی که غیر استریل هستند، جدا می‌نماید.
انواع شان جراحی
انواع مختلفی از شان‌ها وجود دارند که در این میان می‌توان به شان مایو، شان مخصوص پا، شان بزرگ سوراخ دار و شان ساده اشاره کرد. در ادامه به توضیح مختصر هر یک از آن ها می‌پردازیم:
- شان مایو: شان مایو برای پوشش دهی سینی مایو یا میز مایو، از این شان استفاده می‌کنند. شان مایو، شبیه به رو بالشی می‌باشد.
- شان مخصوص پا: شان مخصوص پا برای جراحی نمودن قسمت‌های خاصی از بدن، مانند جراحی دستگاه تناسلی، مقعدی و یا ادراری از این شان بهره می‌برند. همچنین هنگامی که پاهای بیمار را در رکاب تخت قرار می‌دهند، به وسیله‌ی این شان، پاها را می‌پوشانند.همچنین برای استفاده آسان از شان‌ها، قبل از استریل، شان‌ها به طور خاصی تا می‌شوند.
- شان بزرگ شکاف دار: شان بزرگ شکاف دار نوعی از شان بیمار است که فقط قسمتی از بدن بیمار که قرار است جراحی شود، بدون پوشش است ولی همه‌ی قسمت‌های دیگر بدن بیمار را پوشش می‌دهد.
- شان ساده: از این شان، برای پوشاندن تخت‌هایی که در اتاق عمل قرار دارند و میزهای لوازم جراحی و همچنین بخش‌هایی از بدن بیمار، استفاده می‌کنند.
ویژگی های شان
یک شان مناسب برای بیماران بیمارستان باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
- هزینه مقرون به صرفه
- قابلیت حفاظت
- سبک و راحت بودن
- تبادل هوایی مناسب
- به رنگ سبز یا آبی هستند زیرا این دو رنگ باعث تقویت دید جراح نسبت به اشیا قرمز از جمله احشا خون آلود می‌شود.
چگونگی استفاده از شان‌ها
هنگامی که شان‌های استریل را روی بیمار و یا میز قرار می‌دهند، باید توجه داشت که همه‌ی سطح میز و یا بدن بیمار را بپوشاند، به طوری که لبه‌های شان روی دست پرستار یا جراح قرار گرفته باشد. پهن کردن شان بیمارستانی امری حساس می‌باشد. منظور از حساس بودن این است که هنگام پهن کردن شان، میزان بالا و یا پایین بودن دست‌ها باید به صورت استاندارد در نظر گرفته شود. یعنی دست‌ها آن قدر پایین نباشند که شان با وسایلی که آلوده و غیر استریل تماس پیدا کند و همین طور نباید دست‌ها را آن قدر بالا برد که شان با چراغ سیالیتیک برخورد نماید.
شان‌های استریلی که کثیف شده باشند و یا پارگی داشته باشند، مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. هم چنین آن قسمت‌هایی از شان، که پایین تر از سطح میز می‌باشند، آلوده به حساب می‌آیند.
اندازه‌ی شان
شان مانند گان بیمارستانی اندازه‌های مختلفی دارند که از جمله دارای اندازه‌های 1.5*1.5، 2*2، 1*75، 60*60، 40*40، 50*50 و… می‌باشند.
طرز استفاده از شان
هنگام پوشاندن روی میز یا روی بیمار به وسیله شان استریل باید دقت داشت که لبه آن‌ها روی دست جراح یا پرستار را بپوشاند به طوری که فقط سطح زیر شان با بیمار و یا میز تماس داشته باشد. هنگام پهن کردن شان‌ها دست‌ها باید نه انقدر بالا گرفته شود که با چراغ سیالیتیک تماس پیدا کند و نه انقدر پایین آورده شود که با وسایل غیراستریل آلوده گردد. بخشی از شان که از سطح میز پایین تر است همیشه آلوده محسوب می‌شود و شان استریلی که پاره یا کثیف باشد قابل استفاده نیست.
بسته بندی لباس‌های یک بار مصرف بیمارستانی نیز با بسته بندی لباس‌های معمولی قدیمی متفاوت است. در لباس‌های قدیمی، بیشتر پروسه بسته بندی لباس با دست انجام می‌شد اما در روش‌های جدید برای لباس‌های یکبار مصرف از دستگاه های تمام مکانیزه که دست در آن نقشی ندارد استفاده می‌شود. این کار در اتاق‌های استریل که کلین روم نام دارند انجام می‌شود. این تفاوت بسته بندی باعث شده مدت زمان دوام لباس‌های بیمارستانی از حدود دو هفته به 2 تا 3 سال افزایش یابد.
