طراحی فضای بیرون و درون بیمارستان نقش موثری در روحیه کارکنان و بیماران دارد، همچنین باید اصولی در طراحی بیمارستان رعایت شود. در این مطلب می‌خواهیم به طراحی فضای بیرون و درون بیمارستان بپردازیم.
اصول طراحی بیمارستان
طراحی بیمارستان با توجه به پیشرفت تکنولوژی بسیار پراهمیت و همینطور بسیار پیچیده است. امروزه بیمارستان ها بیشتر شبیه هتل هستند و همچنین مدت زمان بستری بیماران تا حدودی کمتر شده است و علاقه ی بیماران به اتاق های یک تخته یا دوتخته مخصوصا در بیمارستان های خصوصی افزایش یافته است. برای طراحی بخش بیرونی بیمارستان دارای مراحل زیر می‌باشد:
- انتخاب زمین مناسب : محل بیمارستان باید دور از آلودگی هوا و دور از سروصدا با دسترسی مناسب ترافیکی باشد. سطح زمین باید بزرگتر از 74 متر مربع و برای بیماران واگیردار بیش از 150 الی 200 متر مربع باشد.
- سطوح بیمارستان ها و اندازه ی آن : مساحت هر بیمارستان با توجه به تعداد تخت مورد نیاز و با توجه به خصوصیات جمعییت و اقلیم‌های مختلف و نوع بهداشت آنها متفاوت می‌باشد مثلا در انگلستان برای هر 1000 نفر 3 تخت در نظر گرفته می‌شود. حجم کلی و مساحت مورد لزوم برای هر تخت 120 الی 125 متر مکعب فضا در نظر گرفته می‌شود.
طراحی بیمارستان مانند طراحی یک خانه و ساختمان تجاری آسان نیست و یک نفر نمی تواند آن را به تنهایی انجام دهد. بنابراین باید تیمی تخصصی در زمینه های مختلف مثل طراحی، مکانیک، الکترونیک و مخابرات این کار را انجام دهند. یک بیمارستان ایده آل از نظر طراحی علاوه بر در نظر گرفتن خدمات باید افراد استفاده کننده از ساختمان و ذینفعان را نیز در نظر داشته باشد. می توان گفت مهم ترین اصول طراحی بیمارستان مربوط به عملکرد این ساختمان می‌باشد. این عملکردها عبارتند از:
- عملکردهای بستری
- توابع اداری
- تامین غذا و دارو
- قسمت های تشخیصی و درمانی
- عملکرد خدمات سرپایی
- آزمایشگاه های مناسب
مهم ترین ویژگی در طراحی بیمارستان
در طراحی بیمارستان های استاندارد ویژگی های مشخصی وجود دارد. برخی ازاین ویژگی ها عبارتند از :
- محیط درمانی مناسب با خدماتی که یک بیمارستان می خواهد انجام دهد.
- آسان بودن نظافت و نگهداری بیمارستان توسط نیروهای خدماتی
- مناسب بودن فضاهای خانه داری بیمارستان مانند آشپزخانه، مکان شست و شوی ملحفه‌ها و …
- عبور و مرور راحت برای بیماران از یک بخش به بخش دیگر
- در نظر گرفتن زیبایی برای افزایش روحیه کارکنان، بیماران و…
- پایداری از نظر مقاومت در برابر زلزله، سیل و …
- طرح کارآمد و موثر بیمارستان
انواع بیمارستان
بیمارستان‌ها را به 4 گروه کلی می توان تقسیم کرد : کوچکترین (تا 50 تخت )، کوچک (تا 150 تخت )، استاندارد ( تا 600 تخت ) و بزرگ. همچنین بیمارستان‌ها را از جهت نوع فعالیت میتوان به سه نوع عمومی، تخصصی و دانشگاهی تقسیم کرد.
بیمارستان‌های دانشگاهی
این نوع بیمارستان‌ها را با بیشترین ظرفیت خدماتی میتوان هم رده با دانشکده‌های پزشکی و بیمارستان های عمومی بزرگ دانست. آنها امکانات درمانی گسترده‌ای دارندو همچنین سالن‌های کنفرانس و اتاق‌های تشریح باید طوری گنجانده شوند که فعالیت بیمارستان توسط ناظرین مختل نشود. اتاق ها باید به صورت ویژه ای طراحی شود.
طرح ریزی بیمارستان‌ها
- موقعیت : محل بیمارستان باید دارای فضای کافی برای بخش‌های اقامتی مستقل و دپارتمان‌های مختلف بیمارستان باشد.باید در منطقه ای آرام و به دور از سروصدا باشد.تجهیزات نباید بر اثر گرد و غبار، آلودگی و حشرات آسیب ببینند. برای گسترش فضا باید زمین های آزاد اطراف در نظر گرفته شوند.
- جهت : بهترین جهت برای اتاق‌های جراحی و درمان بین شمال شرقی و شمال غربی است. جهت بخش پرستاری از جنوب به جنوب شرقی مناسب است. برخی بیماران نباید در معرض نور آفتاب قرار بگیرند که اتاق‌های در جهت شمال بایدبرای آنها در نظر گرفته شود.
- طراحی ساختمانی درمانگاه سرپایی : محل درمان بیماران سرپایی دارای اهمیت خاصی است. جداسازی مسیر بیماران سرپایی و بیماران بستری شونده باید انجام شود. با این حال راه دسترسی به دپارتمان‌های پرتو ایکس و جراحی بایدنزدیک باشد. امور مربوط به بیماران سرپایی هر روز مهمتر می‌شوند. بنابراین باید اتاق‌های انتظار بزرگتر و اتاق‌های درمان بیشتری طراحی شوند.
- درها : در طراحی درها بهداشت باید در نظر گرفته شود. لایه ی سطحی در باید دارای مقاومت بالا در برابر نظافت مداوم توسط تمیزکننده‌ها و میکروب کشها باشد و باید طوری طراحی شود که مانع انتقال صدا، بوهای نا مطبوع و جریان هوا باشند. درها نیز باید دارای همان استاندارد عایق بندی در برابر صدا باشد که دیوارهای اطراف از آن برخوردارند. چوب دوروکشه در باید حداقل توانایی کاهش صدا تا 25 دسی بل را داشته باشد. ارتفاع دقیق درها به نوع و عمل آنها بستگی دارد.
- راهروها : راهروها باید برای بیشترین جربان گردشی طراحی شوند. به طور کلی، راهروهای دسترسی باید حداقل 1/50 متر پهنا داشته باشند. راهروهایی که بیماران را با تخت های متحرک جابجا میکنند باید حداقل دارای پهنای 2/25 متر باشند. پنجره های نورگیر و هواگیر نباید بیش از 25 متر از یکدیگر فاصله داشته باشند. در راهروهای بخش باید با توجه به مقررات در برای خروج دود سیگار طراحی شود.
- پله ها : پلکان ها باید در هردو طرف دارای نرده باشند.پله های پیچ دار نمیتوانند در مقررات مربوط به بیمارستان گنجانده شوند. پهنای عرض پله ها باید بین 1/50 تا 2/50 باشند. با توجه به قوانین بیمارستان درهایی که در راه پله تعبیه می‌شوند باید به سمت خروج باز شوند. بهتر است نسبت ارتفاع به عمق پاگذار 300 تا 150 میلی متر باشد.
- آسانسورها : آسانسورها افراد، لوازم مصرفی بیمارستانی و تخت های بیمارستانی را بین طبقات جابجا میکند.در ساختمانهایی که مراقبت، معاینه و درمان در طبقات بالایی انجام می‌گیرند حداقل دو آسانسور برای انتقال تخت در هر طبقه لازم است. داخل آسانسور باید به اندازه ای باشد که جا برای یک تخت و دو همراه را داشته باشد. کف اسانسور نباید سر باشد، چاه آسانسور باید ضد آتش باشد. برای هر صد تخت یک آسانسور چند منظوره باید تعبیه شود و تعداد این آسانسورها دربیمارستان‌های کوچکتر حداقل دو دستگاه باید باشد،همچنین حداقل باید دو آسانسور کوچکتر برای تجهیزات قابل حمل، کارکنان وملاقات کنندگان وجود داشته باشد.
- اتاق جراحی اصلی : اتاق جراحی باید به گونه‌ای طراحی شود تا به شکل مربع شباهت داشته باشد تا کار در هر جهت از تخت جراحی به راحتی انجام گیرد. یکی دیگر از ملاک های اصلی که باید رعایت شود در طراحی این اتاق ها کنترل عفونت است، باید طوری طراحی شوند که از انتشار عفونت به داخـل حـوزه جـراحی را مـانع شوند و از طرف ديگر، سرايت عفونت از اين اتاق‌ها به بخش‌های ديگر بيمارستان را جلوگيری كنند. تقسیم اتاق عمل به دو بخش عفونی و غیرعفونی یک بحث منطقی است. کف اتاق و سطح دیوارها باید بسیار صاف و قابل شستشو باشند از نصف برآمدگیهای تزئینی و سازه‌ای باید جلوگیری کرد.
- اتاق بیهوشی : درهای اتاق بیهوشی باید کشویی و برقی باشند و به اتاق عمل باز شوند. این درها باید دارای دریچه و شیشه ای باشند تا بتوان با اتاق جراحی ارتباط تصویری داشت. این اتاق بایدمجهز به یخچال ،سینک آب ،لوله دستشویی و آبکشی و کابینت جهت نگهداری لوله هلی جراحی ،اتصالات تجهیزات بیهوشی برق اضطراری باشد.
اهمیت رعایت معیارهای طراحی بیمارستان
اهمیت رعایت معیارهای درست در طراحی بیمارستان به دلیل انجام این کار برای بهبود سلامت مردم است. ساختمان بیمارستان باید از نظر اقتصاد، راحتی و فنی کاملا کاربردی باشد. در غیر این صورت نمی توان به درستی خدمات بهداشتی را در آن انجام داد. همچنین کیفیت مراقبت ها کاهش پیدا کرده و هزینه‌هایی که به دلیل رعایت نکردن معیارهای طراحی بیمارستان ایجاد می شود، سرسام آور است. همچنین رعایت این اصول به روحیه‌ی بیماران و کارکنان بیمارستانی کمک به سزایی میکند.
یک پاسخ
بسیار مطلب خوبی بود
ممنون از زحمات شما