لاپاراسکوپی، یک روش تشخیصی و جراحی بسیار کم خطر است که با ایجاد برش‌های کوچکی بر روی شکم برای بررسی اندام‌های داخل آن و تشخیص مشکل ناباروری استفاده میشود. در لاپاروسکوپی از ابزاری به نام لاپاراسکوپ برای دیدن اندام‌های شکمی استفاده میشود. لاپاروسکوپ یک لوله بلند و نازک است که دارای دوربینی با وضوح بالا و یک لامپ کوچک در قسمت جلویی می‌باشد و هنگامی که از طریق برش‌های کوچک وارد بدن میشود، تصاویر را به مانیتور ارسال می‌کند. در این مطلب به تعریف لاپاراسکوپی و هرآنچه لازم است درباره آن بدانیم می‌پردازیم.
تاریخچه لاپراسکوپی
اگر بخواهیم به تاریخچه لاپاراسکوپی به صورت مختصر بپردازیم اولین لاپاراسکوپی روی حیوانات و روی سگ انجام شده که در سال 1902 بوده است و در مورد انسان اولین لاپاراسکوپی که لاپاراسکوپی تشخیصی بوده است در سال 1950 انجام شد در مورد لاپاراسکوپی‌های درمانی اولین لاپاراسکوپی درمانی آپاندکتومی بود که در سال 1981 در آلمان توسط جراحی به اسم هانس کریستین جاکوبز انجام شد که در این سال ایشان به این روش آپاندکتومی کردند و متاسفانه باعث طرد شدن وی از جامعه جراحی شد حتی ایشان مقاله خود را برای جامعه جراحان آمریکا ارسال کردند و پاسخی که دریافت کردند این بود که این تکنیک و این مقاله شما قابل نشر برای کل کره زمین نیست. در سال 1985 آقای دکتر مد اریک در آلمان جراحی بودند که اولین لاپاراسکوپی کیسه صفرا را انجام دادند یعنی لاپاراسکوپیک کله سیستکتومی که بازهم ترد شدن از جامعه جراحان آلمان را برای ایشان نیز به ارمغان آورد اما جالب است بدانید به خاطر لاپاراسکوپی در سال 1992 بهترین جایزه سال جراحی آلمان به ایشان تعلق گرفت لاپاراسکوپی سیر تکاملی خود را طی کرده و امروز بسیاری از اعمال جراحی با دو هدف تشخیصی و درمانی به وسیله لاپاراسکوپی انجام میشود. حتی بسیاری از عمل‌های پیچیده مانند تومورهای بزرگ و وسیع روده، فتق یا هرنی‌های شکمی، تراکسکوپی یا جراحی‌های ریه و جراحی‌های زنان توسط لاپاراسکوپی انجام میشود. نکته قابل توجه در مورد لاپاراسکوپی پیشتاز بودن جراحان زنان در استفاده از لاپاراسکوپی است همکاران محترم جراحی زنان و زایمان چه در دنیا و چه در ایران جز گروه‌های اولیه جراحان بوده اند که به استفاده از دستگاه لاپاراسکوپی در جراحی روی آوردند.
دلیل استفاده از لاپاراسکوپی
اغلب از جراحی لاپاراسکوپی برای تشخیص و شناسایی و درمان منشا درد شکم یا لگن استفاده میشود. در بسیاری از موارد مشکلات شکم را با روش تصویربرداری مثل سونوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی می‌توان تشخیص داد. لاپاروسکوپی زمانی انجام میشود که این روش‌ها اطلاعات کافی برای تشخیص دقیق در اختیار پزشک قرار نمی‌دهند. برای نمونه برداری از بافت هم استفاده میشود.
همچنین پزشک ممکن است برای معاینه و بررسی اندام های زیر لاپاراسکوپی انجام دهد:
- آپاندیس
- کیسه صفرا
- کبد
- لوزالمعده
- روده کوچک و روده بزرگ
- طحال
- معده
- لگن یا اندام های تولید مثل
ویژگی‌های لاپاراسکوپی
پیش از این که این سیستم اختراع شود، برای جراحی شکم باید برشی انجام شود به طول 15 تا 30 سانتیمتر تا فضای کافی برای دیدن ناحیه تحت درمان و انجام کار بر روی آن فراهم شود. در عمل لاپاراسکوپی چند برش کوچک ایجاد میشود که معمولا هر کدام کمتر از 1.5 سانتیمتر هستند. از هر سوراخ یک لوله داخل بدن میشود که حاوی دوربین، ابزارهای جراحی و لامپ هستند. سپس عمل جراحی شروع میشود.
کار با روش جراحی لاپاراسکوپی چندین مزیت در مقایسه با عمل جراحی معمولی دارد:
- کوچکتر بودن جای زخم عمل
- زودتر مرخص شدن بیمار از بیمارستان و بهبودی سریعتر
- احساس درد و ناراحتی کمتر در دوران نقاهت
- سریعتر بودن بازگشت به فعالیت‌های روزمره فردی و شغلی
- برش و جای زخم کمتر در داخل بدن
عوارض لاپاراسکوپی
به طور کلی عوارض لاپاراسکوپی زیاد اتفاق نمیفتد اما شایع ترین عوارض لاپارسکوپی شامل خونریزی، عفونت و آسیب به اندام‌های شکمی می‌باشد. همچنین از نادرترین عوارض لاپاراسکوپی می‌توان به عوارض ناشی از بیهوشی عمومی، التهاب دیواره شکم و تشکیل لخته‌ی خون که ممکن است به لگن، پا ها یا ریه ها وارد شود، اشاره کرد.
لازم به ذکر است که حتما پس از عمل باید مراقب علائم عفونت باشید که در صورت مشاهده حتما به پزشک خود مراجعه کنید. علائم عفونت عبارتند از:
- تب و لرز
- درد شدید شکمی
- قرمزی، تورم یا خونریزی محل برش
- حالت تهوع زیاد و مداوم
- سرفه مداوم
- تنگی نفس
- عدم تونایی در ادرار کردن
لاپراسکوپی چگونه انجام میشود؟
پس از این که بیمار بیهوش شد، برشی در شکم او ایجاد میشود تا از طریق آن لوله باریکی به نام کانولا وارد شود. کانولا برای باد کردن شکم با گاز دی اکسید کربن استفاده میشود. این گاز به پزشک امکان می‌دهد داخل شکم را واضح تر ببیند. پس از باد کردن شکم جراح از طریق برش لاپاراسکوپ را وارد می‌کند. دوربین متصل به لاپاراسکوپ تصاویر را برای نمایشگر می‌فرستند و پزشک همزمان می‌تواند آن را ببیند.
اندازه و تعداد برش‌ها بستگی به بیماری و شرایط بیمار دارد. به طور کلی معمولا یک تا چهار برش ایجاد میشود که هر کدام یک تا دو سانتیمتر طول دارند. از طریق این برش‌ها می‌توان ابزارهای دیگر را نیز وارد کرد. مثلا جراح ممکن است لازم ببیند از ابزار جراحی دیگری برای نمونه برداری استفاده نماید. در حین نمونه برداری نمونه کوچکی از بافت بریده و برداشته میشود. پس از پایان کار، ابزارها از بدن خارج می‌شوند و برش‌ها با بخیه یا چسب جراحی بسته می‌شوند و زخم پانسمان میشود. تا چند ساعت پس از عمل فشار خون و ضربان قلب بیمار نظارت میشود. زمان مرخص شدن از بیمارستان بسته به شرایط فرد، بی حسی یا بیهوشی و نوع عمل جراحی، متفاوت است. در بعضی مواقع یک یا دو شب باید بیمار در بیمارستان بماند. تاثیر بیهوشی معممولا چند ساعت باقی می‌ماند و در این مدت نباید رانندگی کنید . در چند روز پس از لاپاراسکوپی احساس درد در ناحیه عمل ممکن است داشته باشید. هر گونه درد یا ناراحتی باید ظرف چند روز بهبود یابد.
